Mỗi lần đi công tác phật sự ở xa, sư trụ trì có nhờ một bác phật tử đến chùa ngủ để tụng kinh công phu khuya. Nhờ thế mà tôi thấy đỡ buồn phần nào. Bác ấy già rồi. Nhà bác cách chùa chừng hơn cây số, phải qua một khu nghĩa địa, mỗi buổi chiều vào chùa bác nhờ đứa cháu dẫn đi. Tôi nhanh chóng kết thân với bác, và thấy bác cũng quyến luyến tôi. Đêm nào hai bác cháu cũng ngồi uống nước nói chuyện tới khuya mới đi ngủ. Bác ngủ ở gác chuông để tiện việc công phu; còn tôi thì “ thủ phần” gác trống.
Mỗi buổi chiều đi làm về, lo công việc quét dọn, tưới cây, cơm nước xong là tôi tranh thủ đi ra nhà bác, chờ bác ăn tối xong tôi cùng bác vào chùa cho khỏi phiền đứa cháu.
Có một buổi chiều, như thường lệ, lúc ra nhà bác, ngang qua khu nghĩa địa, thấy mát mẽ, yên lặng, tôi dừng chân ngồi trên tấm bia đá một ngôi mộ cũ hóng mát. Nhìn ánh hoàng hôn dần khuất sau đồi, cảnh vật núi rừng nhuộm màu vàng hiu hắt; những vạt nắng yếu ớt còn lại hắt vào những ngôi mộ làm thành những dãy tối sáng nhấp nhô. Thỉnh thoảng một ngọn gió từ đâu thổi lại làm phất phơ những ngọn cỏ bông may úa vàng trên mộ, làm xào xạc cành lá cây đa cây đề nghe như những lời than van não nùng của những vong hồn từ cõi vô hình xa xăm vọng lại, khiến lòng tôi bâng khuâng, nghĩ ngợi vẩn vơ. Nghĩ về những người nằm dưới những nấm mộ kia chắc giờ chỉ còn là bộ xương tàn trắng hếu, ai cũng giống ai, đang nằm yên bất động làm món tiệc dài cho côn trùng trong lòng đất! Bây giờ thì như thế, chứ còn trước kia một thời họ là những người thuộc đủ mọi giai tầng trong xã hội: người giàu sang, kẻ nghèo khó; người quyền chức, kẻ bạch đinh; người hiền lành, kẻ gian ác; người mạnh, kẻ yếu; người lành lặn, kẻ đui què…đủ cả! Mà rồi, tất cả…cũng lần lượt ra nằm ở đây với cùng một lý do là…chết! Mình rồi đây cũng thế! Ôi, có là gì rồi cũng phải chết, thân xác giả hợp này từ cát bụi phải trở về cùng cát bụi, chẳng mang theo được gì, cũng sẽ chẳng còn lại gì, có chăng chỉ là dòng tâm thức cứ mãi chảy trôi! Tuy rằng biết vậy, nhưng chẳng có mấy ai buông xả được để thanh thản lúc “ra đi”. Suy cho cùng, tất cả cũng vì nghiệp duyên từ nhiều đời, nhiều kiếp trói buộc, níu kéo mà thôi! Chính vì thế, mà có những vong hồn cứ vương vấn tại nơi tài sản của mình; cũng có vong hồn mãi quẩn quanh với cái xác của mình đang thối rửa, mục nát. Biết đâu xung quanh đây có biết bao nhiêu người: lớn có, bé có, già có, trẻ có….Người lớn thì kẻ đứng người ngồi; kẻ vui cười, người thì khóc than buồn khổ; hoặc cũng có người đang hỏi: “Ông từ đâu tới mà ngồi chình ình một đống nơi đây?!”; chắc còn bọn trẻ nhỏ thì đang nô đùa nhởn nhơ quanh quẩn?!
Mải suy nghĩ miên man thì một cơn gió thổi tới mát rợi, mấy chiếc lá vàng trên cây rơi xuống trước mặt làm tôi giật mình trở về với thực tại, mới biết mặt trời xuống núi đã lâu rồi. Trời chập choạng nhá nhem tối nhưng còn nhìn rõ mặt người. Tôi vừa nhỏm đứng dậy thì chợt thấy một cô gái đứng ngay trước cửa miếu Thanh minh đang ngó về phía tôi. Có lẽ thấy tôi chú mục nhìn lại, cô gái liền quay mặt bước đi nhanh xuống hè phía dưới làm tôi không kịp nhìn rõ mặt, chỉ nhìn thấy phía sau lưng. Cô gái mặc bộ đồ bộ màu sáng may theo kiểu thường thấy của các bạn trẻ bây giờ. Chiếc áo ngắn tay để lộ đôi tay trần trắng trẻo. Dáng người nhỏ nhắn, thon thả, mái tóc buông bờ vai. Cho đến khi cô gái khuất ở sau miếu, thì tôi cũng chẳng quan tâm nữa, bởi nghĩ rằng cô gái chắc là con chủ vườn bên dưới được cha mẹ sai tới miếu quét dọn hay làm gì đó, thấy tôi là người lạ mà ngồi trên mộ nên cô ấy nhìn, khi biết tôi trông thấy thì bẽn lẽn quay mặt bỏ đi. Lúc ấy cũng có một ý nghĩ vui vui thoáng qua: giá mà cô gái còn đứng đó thì tôi sẽ tới chào vài câu xã giao, mong được làm quen…Một người xa nhà như tôi ở nơi đất lạ mà được làm quen, nói chuyện với một cô gái vào lúc như thế này chắc là nỗi nhớ nhà sẽ phần nào vơi đi! Và tôi mĩm cười cho ý nghĩ của mình rồi vội vàng cất bước.
_______
Như thường lệ, chiều nào tôi cũng đi ngang qua khu thổ mộ để ra nhà bác Bảy, song chuyện thấy cô gái trước miếu hôm nào thì tôi không còn để tâm nữa. Nhưng một hôm nọ lại xảy ra một chuyện mà nó đã đọng mãi trong tôi cho đến hôm nay:
Đó là hôm 14 âm lịch, tôi và bác Bảy đang trên đường đi vào chùa, lúc ngang qua khu thổ mộ, tôi chợt thấy đằng trước có một người con gái đi ngược về phía chúng tôi. Thoạt trông thì tôi cũng chẳng mấy quan tâm đến chuyện người ta đi lại trên đường. Nhưng có một sự đã làm tôi để ý, đó là khi gần giáp mặt, tôi thấy cô ấy vừa đi vừa nhìn tôi, nhưng khi thấy tôi nhìn lại thì cô liền xoay mặt hướng khác. Tuy nhiên dưới ánh trăng vừa lên sang sáng, tôi cũng thoáng kịp nhìn thấy gương mặt cô gái ấy, tuy hơi nhợt nhạt, hốc hác, nhưng cũng dễ nhìn; dù không đẹp lắm, song cũng đủ làm sao xuyến lòng… tôi!!! Cô gái đi qua mặt tôi rồi mà tôi vẫn còn ngoái cổ trông theo muốn gần trật ót! Dáng cô đi sao mà thanh thoát quá, từng bước thoăn thoắt, nhẹ nhàng cơ hồ như đang lướt nhẹ trên mặt đất. Dõi theo cô gái, tôi bất thần chợt nhớ tới cô gái trước miếu hôm nào: cũng mái tóc buông bờ vai, cũng bộ đồ bộ kiểu mới ngắn tay để lộ đôi tay trần….Ôi, sao mà giống quá! – Tôi nói thầm như thế. Trong khi hai chân bước tới mà mặt cứ mải ngoảnh lại phía sau. Khi ấy bác Bảy vỗ vào vai tôi và hỏi tôi nhìn cái gì, tôi trả lời: “Nhìn con nhỏ mới đi qua”. Bác lại hỏi: “Con nhỏ nào? Tôi có thấy ai đi qua đâu!”. Hỏi vậy, nhưng rồi dường như chợt hiểu ra điều gì, bác im lặng nắm tay tôi giục đi mau. Thấy vậy tôi nghĩ chắc có điều gì bất thường nên yên lặng bước đi mà trong lòng ngổn ngang bao thắc mắc!
Vào đến chùa, tôi hỏi bác về chuyện vừa rồi, mà bác chỉ trả lời qua quít: “Tại mắt kém tôi không nhìn rõ. Chắc người đi đường đó mà!”, rồi vội lãng sang chuyện khác. Cái từ “Chắc” của bác làm tôi càng thêm suy nghĩ, rồi suy diễn đủ điều: Là người sao bác Bảy không thấy? Không thể đỗ vì mắt kém được! Hay là…ma?! Cũng không thể được, cô gái ấy tôi thấy rõ ràng mà lại là ma sao?! Lên giường rồi mà tôi không sao ngủ được, cứ mải quẩn quanh với suy nghĩ: Cô gái là người hay ma? Nên có câu thơ con cóc: “Em là ai, cô gái hay là ma?/ Là người sống hay hồn ma vất vưởng???”
Trong lúc mơ màng nửa mê nửa tỉnh, tôi thấy mình đang lạc đến một xóm nọ; không biết xóm ấy ở đâu, mà sao cảnh vật xung quanh tối tăm, u ám, buồn bã lắm. Còn tôi thì như đang mơ mơ, hồ hồ, ngơ ngơ, ngẩn ngẩn, không còn đủ minh mẩn sáng suốt để làm chủ mình được nữa. Không gian trước mặt tôi thì tối không ra tối, sáng không ra sáng, u mê, mờ ảo! Khu xóm đó nhà cửa lụp xụp, tối tăm, không có nhà nào to lớn, trông có vẻ nghèo nàn lắm! Tôi đi ngang qua mấy ngôi nhà, thấy có mấy đứa trẻ đang chạy đùa giỡn với nhau. Đứa nào,đứa nấy ốm nhom, đen đủi, dơ dáy. Thấy có tôi, chúng đứng lại nhìn một hồi, rồi tiếp tục chạy giỡn bình thường.Tôi đi ngang qua một nhà trông tồi tàn gần đổ nát, thấy có một bà già vẻ mặt khắc khổ đang ngồi nhặt thóc.Tôi ghé vào sân nhà. Biết có người, bà ngước mặt lên nhìn tôi nhưng chẳng hỏi han gì, rồi cúi xuống tiếp tục công việc của mình, dường như không quan tâm gì đến sự hiện của tôi. Tôi hỏi bà: “Thưa bà, cho con hỏi thăm nơi đây là đâu vậy bà?” Bà vẫn không ngước lên, không trả lời tôi mà hỏi lại: “Cậu muốn tìm ai ở đây?”.Tôi trả lời: “Con muốn tìm đường về chùa SP. Xin bà chỉ giúp con!”. Bà già vẫn cúi mặt, đưa tay chỉ về hướng trên rồi trả lời cộc lốc: “Đi lên trên đây.”. Tôi cúi chào bà nói lời cảm ơn, rồi đi theo hướng bà chỉ.
Mơ mơ màng màng rảo bước theo lối mòn qua mấy cái nhà lụp xụp buồn hiu, tôi thấy trong một ngôi nhà nọ một cô gái trẻ trông buồn bã ngồi bó gối cúi mặt trên bộ phản ọp ẹp kê ở hiên nhà. Như biết có người đi qua, cô gái ngẩng mặt lên. Vừa thấy mặt cô gái, tôi nhận ra ngay: cô gái mà tôi vừa gặp hồi tối, cũng khuôn mặt, mái tóc và chiếc áo ngắn tay đó.Tôi nói trong bụng: “A, Em đây rồi! Là người sống mà, chớ đâu phải là ma!”. Tôi làm dạn bước vào sân nhà, tới gần chào cô gái. Cô gái gật đầu đáp lại, song vẻ mặt buồn hiu. Bên ngoài bờ rào có mấy đứa nhỏ lấm lem đang đứng dòm tôi.(Mặc dù lúc đó tôi như mơ mơ màng màng. Song những gì đã diễn ra, khi thức dậy tôi còn nhớ rõ lắm.) Tôi đến ngồi gần cô rồi hỏi:
-Hình như hồi hôm tôi gặp cô chỗ đường trước thổ mộ?
Cô gái gật đầu đáp:
-Phải, em đang đi về nhà.
– Em ở đây một mình?”
Cô gái gật đầu:
-Trước đây em ở với bà ngoại. Bà ngoại em chết, người ta đuổi em ra ở đây, mà ở đây cũng là nhà của em!
Nói xong, cô gái khóc nức nở. Nhìn cô gái khóc, tôi cảm thấy áy náy trong lòng, dù chẳng biết chuyện gì xảy ra với cô! Tôi lấy khăn tay ra lau những dòng nước chảy dài trên đôi má cô.Thấy cô không phản ứng gì, tôi được nước:
-Người ta không cho ở thì về nhà mình ở, chớ buồn làm gì!
Dường như cảm thấy tủi thân, cô càng thổn thức nhiều hơn.
-Bây giờ anh chưa hiểu được đâu. Nhưng rồi anh sẽ hiểu.
Nghe cô gái nói thế, tôi cũng không tiện hỏi đi hỏi lại làm gì, chỉ tỏ lòng thông cảm, chia sẻ nỗi niềm của cô…Rồi như nỗi xúc cảm mỗi lúc càng dâng cao, cô gái nấc nấc lên mấy tiếng. Tôi thấy một dòng máu đỏ tươi từ chân tóc trước tai chảy dài một bên má. Bất ngờ thấy máu tôi giật mình, bàng hoàng, lúng túng, chẳng biết làm sao! Vẫn biết thường ngày tôi quen với chuyện thuốc men, nhưng bây giờ trong tay không có một thứ gì thì làm sao mà cầm máu! Biết kêu ai đây! Nhưng có ai đâu để mà kêu! Tôi chỉ biết lấy khăn tay chậm máu trên má nàng. Máu càng lúc càng chảy nhiều, ướt đẫm cả chiếc khăn. Biết làm sao đây, lòng tôi hoang mang, lo lắng quá! Hình như biết được cảm giác của tôi lúc này, cô gái mở mắt nhìn tôi một hồi rồi nói:
-Em đã chết lâu rồi! Anh đừng sợ em chết nữa!
Nói rồi cô gái gục đầu vào ngực tôi. Một tay đỡ đầu, còn tay kia ôm lấy bờ vai cô vừa lắc lắc, vừa nói:
-Em ơi tỉnh lại đi, em đừng có chết! Em, em, em!
Miệng cứ lập bập câu đó; còn tay cứ lắc mãi, lắc hoài mà cô gái cứ lặng yên! Tôi hoảng quá, tim đập thình thịch, chưa biết xoay sở ra sao… Thì bỗng nghe “boong…” một tiếng làm tôi tỉnh giấc. Tỉnh rồi mà tim còn đập thình thịch. Tôi ngồi dậy đảo mắt nhìn quanh thì thấy mình đang ở tại lầu trống chớ đâu có đi đâu! Coi lại tay, nhìn lại áo cũng không thấy dính máu. Mới biết là vừa nằm mơ, và tiếng chuông chùa đã làm tỉnh giấc! Ôi giấc mơ kỳ lạ quá, dễ sợ quá, mà cũng tình tứ quá!!!
Thường thì tỉnh giấc khi nghe tiếng chuông công phu, tôi ngồi dậy niệm Phật khoảng 15 phút rồi mới nằm xuống ngủ lại. Hôm ấy cũng ngồi mà lòng cứ miên man nghĩ vẫn vơ về giấc mơ, chớ không thể tập trung niệm Phật được! Tôi nghĩ giấc mơ đó chẳng qua là hệ quả của những suy nghĩ lúc đầu hôm mà thôi. Thực tình, tôi cũng chẳng mấy tin tưởng vào cái chuyện mộng mị quàng xuyên! Dù biết vậy, nhưng mà lòng sao lại cứ nghĩ tới hoài! Rồi lại tự dặn lòng: thôi không nghĩ nữa, người hay ma gì mặc kệ, nghĩ ngợi làm gì! Nhưng thật là kỳ lạ! Vừa nghĩ như vậy, tự nhiên tôi cảm thấy như có một động lực vô hình nào len vào tâm trí tôi, như thôi thúc tôi phải tìm cho ra sự thật!
* * *
Cả buổi sáng hôm ấy, tôi thấy trong lòng bồn chồn chẳng yên.Tâm trí tôi lúc nào cũng nghĩ tới chuyện phải tìm cho ra tông tích, gốc gác cô gái mới được.
Đến trưa đi làm về, cơm nước xong, tôi đi ngay ra khu thổ mộ. Bởi tôi nghĩ: Chiều hôm nọ thấy cô gái từ trước miếu đi vòng ra sau, nếu cô gái là con ai ở mấy khu vườn bên dưới thì hàng ranh phía dưới đó tất phải có lối đi xuống. Tôi vào thổ mộ, đi thẳng tới ngôi miếu. Thấy miếu không đóng cửa, tôi vào tận bên trong. Cái không khí hoang tàn, lạnh lẽo trong miếu khiến cho tôi cảm thấy rờn rợn. Trên trần mạng nhện treo lòng thòng; dưới thì bụi đất, *** dơi, *** chuột, lá khô cả lớp dầy. Trên bệ thờ, chân đèn, lư lửa ngã nghiêng, ngã ngửa, cái đứng, cái nằm! Cảnh ngôi miếu hoang phế thế này chứng tỏ đã lâu không được ai chăm sóc quét dọn. Mà cũng phải, nghe nói khu thổ mộ này không cho chôn nữa đã mấy năm nay rồi. Nếu như vậy thì lúc chạng vạng, cô gái một mình tới ngôi miếu hoang làm gì? Không sợ sao?! Hay chẳng lẽ tới để nhìn tôi thôi sao?! Thật là kỳ lạ! Tự nhiên khi nghĩ tới đây, tôi cảm giác có một luồng hơi lạnh từ cuối sống lưng chạy dần lên tận ót, rồi lan ra cả hai tay. Giữa trưa nắng mà tôi thấy lạnh đến nổi da gà!
Tôi quay trở ra rồi xuống đầu dưới-nơi cô gái khi thấy tôi nhìn lại đã bỏ đi ra phía sau. Tôi nhìn tứ phía thấy toàn là mộ và ranh, chứ không có lối nào dẫn vào các khu vườn bên dưới. Đứng hồi lâu, lòng nghĩ vẩn vơ: chắc cô gái này không phải là người sống, mà là hồn ma hiện ra từ ngôi mộ nào trong những ngôi ở đây thôi! Tôi tiếc sao trong giấc mơ không hỏi tên cô gái để có thể tìm hiểu ở những người chủ vườn kia. Còn các ngôi mộ ở đây đều không có bia, giả mà có biết tên cô gái đi nữa thì cũng bó tay, chứ chẳng biết mộ nào! Tôi vừa quay gót đi về, thì bỗng ở đâu một con chim rừng nhỏ bay tới đậu trên cái khám nằm lật úp bên cạnh một ngôi mộ dưới lùm cây kêu chíp chíp. Tiếng con chim kêu làm tôi không khỏi chú ý đến nó. Tôi đứng nhìn, nó không kêu nữa mà nhảy từ cái khám qua nấm mộ, rồi nhảy đậu lại trên cái khám, cứ như vậy. Thấy chẳng có gì, tôi vừa quay bước thì nghe con chim cất tiếng kêu, tiếng kêu nghe sao thê lương, buồn bã lắm! Nghe tiếng chim kêu như thế, tôi linh cảm rằng dường như có chuyện gì không bình thường ở con chim này, cũng như cả nơi đây. Và rồi óc tò mò đã giữ chân tôi lại. Tôi bước tới chỗ cái khám – nơi con chim đậu. Con chim thấy tôi tới gần, nó liền bay lên đậu ở bụi cây trên mộ. Thấy cái khám nằm chỏng chơ dính đầy bùn đất, tôi bèn dựng nó dậy. Và rồi, trời ơi, ngay vừa như thế, bỗng một cảnh tượng bất ngờ đến rợn người ập vào mắt tôi. Một luồng khí lạnh tự nhiên từ bụng dưới chạy dọc theo sống lưng lên tận đầu và lan ra khắp châu thân, lông, tóc toàn thân như dựng đứng. Giữa trưa nắng chói chang mà tôi thấy bầu trời như tối sầm lại, tay chân bủn rủn. “Trời ơi, cô gái hiện hồn về, đứng trong cái khám!!!”- một ý nghĩ chợt thoáng qua trong đầu tôi như thế. Nhưng ngay sau đó, kịp lấy lại bình tỉnh, nhắm mở mắt hai ba lượt, tôi nhìn lại kỹ hơn.
Thì ra đó không phải là cô gái hiện hồn về mà là bức hình một cô gái trong khung được treo bên trong khám. Nhìn tấm hình bị nhòe, bị bong tróc nhiều chỗ do hình bị nước thấm và dính sát vào kính, nước màu đã phai nhiều. Tuy nhiên, tôi vẫn có thể thấy rõ hình người trong đó: Cô gái chừng ngoài hai mươi, nét mặt hiền lành lẫn chút ngây thơ, phảng phất nỗi buồn xa xăm đang tựa má trên đôi cánh tay trần khoanh lại. Trời ơi, sao mà giống cô gái tôi đã mơ hồi hôm quá, cũng mái tóc buông bờ vai, cũng chiếc áo ngắn tay làm lộ đôi tay trần nõn nà, trắng trẻo! Không lẽ giấc mơ là sự thật sao? Như vậy là em đã chết rồi sao? Mà sao em lại chết khi tuổi xuân còn đang phơi phới, hở em?! Lòng tôi bàng hoàng quá! Tôi ngồi lặng nhìn em, trên bụi cây con chim rừng kêu lên chíp chíp, rồi bay cái vù qua trước mặt tôi. Có lẽ nó đã làm tròn nhiệm vụ chỉ em cho tôi rồi, bây giờ nó trở lại với non ngàn của nó! “Cảm ơn nhiều con chim nhỏ!” – tôi thầm nói thế.
Tôi mở dây thép, lấy khuôn hình ra ngoài, lau mặt kính lại sạch sẽ, quay ra mặt sau, thấy có dòng chữ bút bi: Nguyễn Thị Phương Yến, sinh năm Bính Thìn (1976), chết ngày 22 tháng 6 năm Kỷ Mão (1999). Tôi thầm tính, như vậy là em lìa đời lúc vừa 23 tuổi, ôi, cái tuổi thơ mộng nhất của đời con gái! Lau chùi các thứ sạch sẽ tôi xếp đặt lại ngay ngắn.Tôi rinh cục đá ba-long xanh gần đó lại, rồi đặt chiếc khám của em lên, mặt quay ra ngôi mộ phía trước. Nhìn ngôi mộ và chiếc khám lòng tôi như thầm nói với em: “Không biết người nằm dưới mộ này có phải là em không?! Nhưng từ nay tôi biết rằng: trước giờ linh hồn em luôn phảng phất nơi đây, và chiếc khám nhỏ xinh này là nơi em trú ngụ. Em ơi, vẫn biết em ra đi phải mang theo biết bao niềm tiếc nuối của cái tuổi thanh xuân tràn đầy mộng đẹp, cũng như luyến tiếc cái thân xác tràn đầy nhựa sống, nên em không đành rời xa được mà cứ quanh quẩn nơi đây. Nhưng mà cứ mãi thế này được sao?! Em ơi, ở trong cảnh giới này em có thấy nó tối tâm, u buồn quá, không em?! Linh hồn cứ u u minh minh, mơ mơ màng màng, vơ vơ vưởng vưởng không định hướng được tương lai. Tôi biết em khát khao cháy bỏng được sống lại trong cái thân xác của em đây! Song, em có biết, ước vọng của em không thể thành sự thật được rồi! Cái thân xác một thời xinh đẹp kia nay đã bị côn trùng trong lòng đất làm huỷ hoại mất rồi còn đâu! Có chăng chỉ còn lại bộ xương khô! Mà có ai mong sống lại dương trần trong bộ xương khô trắng hếu?! Người ta làm sao dám nhìn mình, phải không em?! Nếu cũng đồng ý với tôi điều đó, thì sao ta lại không sống trong một thể xác mới tốt đẹp hơn, khoẻ mạnh hơn?! Nếu muốn thế, xin em hãy theo tôi về chùa để sớm chiều được nghe tiếng kệ lời kinh, ngộ được Phật pháp mà sớm giải thoát cảnh tối tăm đầu thai kiếp khác, em nhé?!”
Miên man tới đây, thì mặt trời cũng vừa nghiêng bóng, nhìn lại đồng hồ thấy đã một giờ! Mới đó đã đến giờ đi làm! Tôi thầm nói lời tạm biệt em rồi quay về.